کلاژن چیست و چرا اهمیت دارد؟

کلاژن چیست و چرا اهمیت دارد؟

کلاژن فراوان ترین پروتئین ساختاری در جانوران محسوب می شود. پروتئین ساختاری به پروتئینی گفته می شود که ساختار یا چهارچوب سلول ها و بافت های شما را تشکیل می دهد. ۲۸ نوع کلاژن شناخته شده وجود دارد که کلاژن نوع I حدود ۹۰٪ از کلاژن بدن انسان را تشکیل می دهد و در ساختار پوست، استخوان ها، تاندون ها و رباط ها یافت می شود. کلاژن نوع 2 بیشتر در غضروف ها یافت می شود و از مفاصل پشتیبانی می نماید.
کلاژن عمدتاً ازاسیدهای آمینه گلیسین، پرولین و هیدروکسی پرولین تشکیل شده است و پشتیبانی ساختاری برای بافت ها فراهم می کند و نقش مهمی در فرآیندهای سلولی ایفا می کند.
فیبروبلاست ها، کلاژن را تولید و حفظ می کنند. با افزایش سن افراد، عملکرد فیبروبلاست ها ضعیف و در نتیجه تولید کلاژن کاهش میابد.
این تغییرات، همراه با از دست دادن پروتئین ساختاری مهم دیگری به نام الاستین، منجر به بروز علائم پیری مانند شل شدن پوست و چین و چروک می شود.

کاربردهای کلاژن چیست؟

بدن شما به طور طبیعی کلاژن تولید می‌کند که می‌توانید آن را از طریق منابع غذایی مانند پوست مرغ و ماهی و مکمل های کلاژن دریافت کنید.
مکمل ها و کرم های صورت غنی از کلاژن، برای درمان علائم پیری مانند چین و چروک، خشکی پوست و درد مفاصل مورداستفاده قرار می گیرند.
شما می توانید کلاژن را با اشکال پودر، قرص، کپسول و مایع، به همراه نوشیدنی ها – هر دو نوع سرد و گرم – و غذاهایی مانند بلغور جو دوسر و ماست مصرف کنید.
متخصصان مراقبت های بهداشتی نیز از کلاژن و مواد مبتنی بر کلاژن در زمینه پزشکی از جمله در درمان زخم ها، سوختگی ها و زخم های دیابتی استفاده می کنند. علاوه بر این، به دلیل خاصیت مرطوب کنندگی و آبرسانی از کلاژن در محصولاتی مانند مرطوب کننده ها و سرم ها استفاده می کنند.
با افزایش سن، تولید کلاژن در بدن شما به طور طبیعی کاهش می یابد. علاوه بر این، کلاژن تکه تکه شده و توزیع نامنظم تری پیدا می کند. این تغییرات منجر به بروز علائم مشخص پیری مانند چین و چروک و خشکی پوست می شود. یکپارچگی کلاژن موجود در سیستم اسکلتی نیز با افزایش سن کاهش می یابد که منجر به کاهش استحکام استخوان می شود.
اگرچه از دست دادن و آسیب کلاژن با افزایش سن اجتناب ناپذیر است، اما برخی عوامل غذایی و سبک زندگی می توانند این روند را تسریع کنند. به عنوان مثال، ثابت شده سیگار کشیدن باعث تجزیه کلاژن و ایجاد پیری پوست، چین و چروک و از دست دادن قابلیت ارتجاعی می شود. همچنین نوشیدن بیش از حد الکل با کاهش تولید کلاژن و آسیب به مکانیسم های ترمیم پوست، باعث تسریع پیری پوست می شود.
علاوه بر این، پیروی از یک رژیم غذایی با قند افزوده بالا و غذاهای فرآوری شده می تواند با کمک به فرآیندی به نام گلیکیشن، منجر به پیری زودرس شود. این فرآیند باعث کاهش بازسازی کلاژن و اختلال در توانایی کلاژن برای تعامل با سلول ها و پروتئین های اطراف می شود.
قرارگیری بیش از حد در معرض نور خورشید نیز تولید کلاژن را کاهش می دهد، بنابراین استفاده از ضد آفتاب و اجتناب از قرارگیری بیش از حد در معرض نور خورشید می تواند به جلوگیری از علائم پیری زودرس پوست کمک کند.

چه غذاهایی سرشار از کلاژن هستند؟

کلاژن در تمام حیوانات یافت می شود و در بخش های خاصی مانند پوست و مفاصل متمرکز است.
در اینجا چند نمونه از غذاهای سرشار از کلاژن آورده شده است:
· استخوان ها، پوست و رباط های حیوانات
· انواع خاصی از غذاهای دریایی مانند پوست ماهی و عروس دریایی
· محصولات تهیه شده از بخش‌های حیوانی مانند استخوان ها و رباط ها از جمله آب قلم
از آنجایی که بدن شما به طور طبیعی کلاژن را از اسیدهای آمینه تولید می کند، می توانید با اطمینان از مصرف مقادیر کافی پروتئین از غذاهایی مانند ماکیان، ماهی، لوبیا و تخم مرغ، از تولید کلاژن حمایت کنید.
علاوه بر اسیدهای آمینه، بدن شما برای تولید و حفظ کلاژن به سایر اجزای غذایی نیاز دارد. به عنوان مثال، ویتامین C برای سنتز کلاژن ضروری است، بنابراین سطوح پایین یا کمبود ویتامین C می‌تواند منجر به اختلال در تولید کلاژن شود. مصرف مقدار زیادی غذاهای غنی از ویتامین C می تواند به حمایت از تولید سالم کلاژن کمک کند. به عنوان مثال، مرکبات، فلفل، سبزیجات و توت ها سرشار از ویتامین سی هستند.

فواید بالقوه برای پوست

یکی از محبوب‌ترین موارد استفاده از مکمل های کلاژن، حمایت از سلامت پوست است. تحقیقات نشان می دهد که مصرف مکمل های کلاژن ممکن است جنبه های خاصی از سلامت و ظاهر پوست را بهبود بخشد.
یک مرور بر ۱۹ مطالعه با مشارکت ۱۱۲۵ نفر (۹۵٪ زنان) در محدوده سنی ۲۰ تا ۷۰ سال نشان داد که مصرف کلاژن هیدرولیز شده در مقایسه با درمان های دارونما، رطوبت پوست، قابلیت ارتجاعی و چین و چروک را بهبود می بخشد.
کلاژن هیدرولیز شده نوع رایجی از کلاژن مورد استفاده در مکمل ها است که طی فرآیندی به نام هیدرولیز تولید می شود. این فرآیند پروتئین را به قطعات کوچک تر تجزیه می کند و جذب آن را برای بدن آسان تر می سازد.

فواید بالقوه برای استخوان ها

مکمل های کلاژن ممکن است فواید دیگری نیز، علاوه بر سلامت و ظاهر پوست داشته باشند.
یک مطالعه تأثیر مصرف مکمل های کلاژن را بر روی ۱۰۲ زن یائسه با کاهش تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) بررسی کرد. زنانی که به مدت ۱ سال روزانه ۵ گرم پپتیدهای کلاژن مصرف کردند، در مقایسه با شرکت کنندگانی که دارونما دریافت کردند، افزایش قابل توجهی در تراکم مواد معدنی استخوان ستون فقرات و فمور (استخوان ران) خود داشتند.
این یافته ها نشان می دهند که مصرف طولانی مدت مکمل های کلاژن ممکن است به افزایش تراکم مواد معدنی استخوان در زنان یائسه که در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به استئوپنی و پوکی استخوان هستند کمک کند، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
علاوه بر این، براساس مقالات ،مصرف مکمل های خوراکی کلاژن، علائم مربوط به استئوآرتریت از جمله خشکی مفاصل را در بیماران کاهش داده است.

چگونه از کاهش کلاژن جلوگیری کنیم؟

جلوگیری کامل از کاهش کلاژن مرتبط با سن غیرممکن است، اما می توان این روند را کند کرد. همانطور که پیش‌تر اشاره شد، رژیم غذایی و سایر عوامل سبک زندگی می توانند تأثیر قابل توجهی بر تولید کلاژن در بدن شما داشته باشند.
سیگار کشیدن و مصرف بیش از حد الکل ممکن است تأثیر منفی بر تولید کلاژن داشته باشد، همانطور که پیروی از یک رژیم غذایی سرشار از غذاهای ‌فرآوری شده و قند افزوده نیز چنین تأثیری دارد.

جمع بندی:

کلاژن پروتئینی است که در بافت همبند، پوست، تاندون، استخوان و غضروف یافت می شود. این ماده حمایت ساختاری برای بافت ها فراهم می کند و همچنین در فرآیندهای ضروری بدن از جمله ترمیم بافت و سیگنالدهی بین سلولی نقش دارد.
بدن شما به طور طبیعی کلاژن تولید می کند، اما می توانید آن را از طریق مکمل های کلاژن و برخی مواد غذایی نیز مصرف کنید که ممکن است برای سلامت پوست، استخوان ها،مفاصل و موارد دیگر مفید باشد.
مطالعات نشان می دهند که مصرف کلاژن به ویژه برای اهداف و جمعیت های خاصی مفید باشد، از جمله افزایش تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) در زنان یائسه که تراکم استخوان پایینی دارند.
اگرچه از دست دادن کلاژن مرتبط با افزایش سن اجتناب ناپذیر است، اما پیروی از یک سبک زندگی سالم می تواند به محافظت در برابر کاهش کلاژن، به تأخیر انداختن علائم پیری و ارتقای سلامت کلی کمک کند؛ مصرف کافی پروتئین، ویتامین C، ویتامین D و روی در یک رژیم غذایی متعادل، جایگزینی سالم و مقرون به صرفه است. با ترکیب این رژیم با ورزش منظم، اجتناب از مصرف سیگار و الکل می توانید به کاهش از دست دادن کلاژن و استخوان با افزایش سن کمک کنید.